Bina Sağlamlık Testi ve Deprem Testi Nedir? Bina Tespiti Nasıl Yapılır?

Bina Sağlamlık Testi ve Deprem Testi Nedir? Bina Tespiti Nasıl Yapılır?

İstanbul’da 1 milyon 167 bin bina bulunmaktadır. Bu binaların %70’i 2000 yılı öncesi inşa edilmiştir. Riskli bina stokunun bu derece yüksek olduğu İstanbul’da binaların depreme hazırlanması adına yapılması gereken deprem testleri kritik öneme sahip. Özellikle 2000 yılı öncesinde yapılmış olan ve 1999 Marmara Depremini yaşayan yapılarda bu risk çok daha fazla. Bundan dolayı yapıların sağlamlığını tespit etmek ve riskli yapıları belirlemek İstanbul halkının güvenliği için en öncelikli gündem olmalıdır.

 

Bina sağlamlığı tespitinde pek çok önemli parametre birlikte incelenmelidir. Tek bir parametre üzerinden yapılacak değerlendirmeler muhtemel olarak hatalı sonuçlar verecektir.

Sadece yapım yılına bakılarak binam güvenli diyebilir miyim?

Yaşanan Marmara Depremi sonrası 2000 yılında hazırlanan TS500 inşaat standardı ile birlikte güçlenmeye başlayan yapılarımız 2007 yılı itibariyle hazırlanan Türkiye Deprem Yönetmeliği (TDY-2007) sayesinde bina güvenliği açısından önemli ölçüde yol katetmiştir. Ancak projelendirme ve uygulamada yapılan hatalar sebebiyle TDY-2007 de yetersiz kalmıştır. Bundan dolayı yeni bir yönetmelik ihtiyacı sebebiyle 2018 yılında Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği (TBDY-2018) yayınlanmıştır.

Ancak maalesef 6 Şubat 2023’te Hatay ve çevre illerde yaşanan büyük deprem sonucu göstermiştir ki 2018 yönetmeliğine göre yapılmış olan binalarda dahi toptan göçme ve büyük yıkımlar yaşanmıştır. Bu da yönetmelikler her ne kadar sağlam olursa olsun binanın sağlam olamayabileceğini kanıtlar niteliktedir. Bundan yola çıkarak söyleyebiliriz ki binaların yaşı ile sağlamlığı arasında net bir orantı her zaman bulunmamaktadır.

Bina sağlamlık testleri nedir ve nasıl yapılır?

Bir binanın sağlamlığını ölçmek adına pek çok farklı test ve sistem geliştirilmiştir. Bu testlerin hepsinin amacı, yapım şekli ve maliyeti birbirinden farklı olmaktadır. Bina deprem testleri genel olarak üç farklı aşamadan oluşmaktadır. Bunlardan ilki yapısal hızlı tarama testleri, ikincisi yapısal hızlı tarama ile birlikte yerinde yapılan ikinci kademe inceleme testleri, üçüncüsü ise yapısal performans testleridir. İki testin de ortak amacı riskli yapı tespiti yapabilmek ve deprem durumunda risk oluşturabilecek yapıların derecelerini saptamaktır.

Bina Deprem Testi, İBB Bina Tespiti, Riskli Yapı Tespiti nedir?

Deprem testi, bina sağlamlık testi için halk arasında söylenen bir diğer isimdir. Bunun haricinde ise İstanbul Büyükşehir Belediyesi yani  İBB Bina Tespiti adını vermiştir.

Riskli yapı tespiti ise belirtilen bu testler sonucunda elde edilen değerlerden yola çıkarak riskli yapıların tespit edilmesi işlemine verilen isimdir.

 

Yapısal hızlı tarama testi nedir?

Yapısal hızlı tarama testleri uzun yıllardır dünya genelinde uygulanan basitleştirilmiş bina güvenlik testleridir. Riskli yapı tespitinde ilk kullanılması gereken yöntem olarak belirlenmiştir. Bunun sebebi bu testlerin çoğunlukla pratik şekilde yapılabilmesi ve bu sayede deprem riski yüksek yapıların daha detaylı testler için önceliklendirilmesini sağlamaktır.

Yapısal hızlı tarama deprem testlerinin hepsi akademik ve saha çalışmalarının çıktılarına dayanmaktadır. Yapısal hızlı tarama için literatürde pek çok farklı test ölçeği yer almaktadır. Örnek olarak bunlardan en çok tercih edileni European Macroseismic Scale’dir (EMS-98).

Yapısal hızlı tarama testleri daire ve bina sahipleri tarafından da kolaylıkla yapılabilecek ön analiz testleridir. Testi yapan daire sakinleri binaları hakkında genel bir bilgiye sahip olabilir. Ancak bu edinilen bilgi belirtildiği gibi ön bilgi niteliğindedir ve doğruluk oranı genellikle %50 seviyelerinde kalmaktadır. Bu sebeple daha ileri testlere ihtiyaç duyulmaktadır.

Riskli yapı tespitinde giriş seviyesinde olan bu testler genellikle 3-4 sorudan oluşur. Özellikle deprem sigortaları kapsamında (DASK) poliçelerin fiyatlandırılması için bu testler tercih edilir. Test içerisinde belirtilen sorular binanın yapım yılı, kat adeti ve türü şeklinde basit sorulardır.

Daha detaylı bir sonuç için yapısal hızlı tarama ile birlikte yerinde yapılan ikinci kademe inceleme testlerine ihtiyaç duyulmaktadır. Bunlar daha detaylı kapsama sahip bina sağlamlığı testleridir.

Detaylı bina sağlamlığı testleri nedir ve nasıl yapılır?

Yapısal tarama testlerinin detaylı versiyonu denilebilecek testler görsel incelemelere ek olarak zemin durumu analizi ve teknik uzman görüşü ile yapılabilecek incelemelerin eklenmesi ile yapılabilmektedir. Bu tür testlere en iyi örnek İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB)’nin yapıyor olduğu İBB Bina Tespiti Projesidir. İBB’nin yapmakta olduğu test görsel bir inceleme ve bunun yanı sıra uzman görüşü ile tespit edilebilecek basit bir kapsama dayanmaktadır. İBB bu yönde elde ettiği sonuçlara istinaden binaları belirli risk kategorilerinde sınıflandırmaktadır. Ancak maalesef ki yoğun talep ve riskli bina adetinin İstanbul’da oldukça fazla olması sebebiyle İBB Bina Tespiti istenilen hedeflere ulaşamamış ve pek çok bina kontrol edilememiştir.

Bu önemli ihtiyaca istinaden günümüzde detaylı bir çözüm önerisi sunan tek proje İnşaat Doktoru bina güvenliği testi olmuştur.

 

Yapısal Performans Analizi Nedir?

Yapısal performans analizi (piyasada karot testi olarak da anılır) binanın paket tasarım programlarına aktarılarak 2007 Deprem yönetmeliğine veya 2018 Bina Deprem Yönetmeliğine uygun olacak biçimde modelinin incelenmesi sürecini kapsar. Yapısal performans analizi en doğru sonuçların elde edildiği test olarak geçse de ortaya çıkan sonuç özellikle 2018 Deprem Yönetmeliğine göre değerlendirildiğinde büyük ihtimalle yapınızın riskli yapı olacağı yönünde çıkacaktır. Bunun sebebi kati kurallara göre sistemi inceleyen bir test olmasıdır.

Bu testin yapılabilmesi için binanın belirli katlarından ve belirli kolon ve kirişlerinden karot numuneleri alınır. Bu karot numunelerinin alım adeti ve yerleri hangi yönetmeliğe göre test yapılacak ise buna göre değişir. Örneğin 2007 Deprem Yönetmeliğine göre 1-3 ve 5. Katlardan 3’er adet yani toplam 15 adet karot numunesi alınacak ise 2018 Bina Deprem Yönetmeliğine göre 1-2-3-4-5. Katların hepsinden 4’er tane numune alınır. Bu numune adeti uzman görüşüne göre ve yapının belirli özelliklerine göre değişecektir.

 

 

Karot Testi Binaya Zarar Verir mi?

Binadan alınacak olan karot numuneleri testin niteliğine ve binanın özelliklerine göre oldukça değişkendir. Bununla birlikte özellikle düşey taşıyıcı elemanlardan yani kolon ve perdelerden alınacak olan karot numuneleri binaya zarar verir mi sorusu sıklıkla sorulan bir sorudur. Bu sorunun cevabı kısmen evet olacaktır. Binanın kolon ve perdelerinden alınan karot numuneleri özellikle bu elemanların kesitlerinin kritik bölgelerinden alınması durumunda yapının güvenliği açısından tehlike yaratabilecektir.

Özellikle 2000 yılı öncesinde hazır beton ve nervürsüz donatı ile yapılan binalarda perde bulundurma zorunluluğu olmaması, kolonlarda minimum kesitlerin 25x25’ten düşük olması, donatı bindirmelerinin yeterli imal edilmemesi gibi pek çok sebep, alınan 10-15cm’lik karotların dahi yapının taşıyıcı sisteminde bütünselliği bozmasına etki edebilecektir.

Belirli kurumlar bu yönde zararsızdır gibi açıklamalar yapsa da açıklama yapan kurumların bu karot testlerinden para kazandığı göz ardı edilmemesi gereken önemli bir detaydır.

Karot alındıktan sonraki süreçte de karot boşlukları yüksek mukavemetli harçlar ile aşamalı bir şekilde kapatılmalıdır. Bu detaylar ile ilgili sayfamızın iletişim bölümünden bizimle de iletişime geçebilirsiniz

Yapısal Performans Analizi Yaptırmalı mıyım?

Yapısal performans analizi yani karot testinin fiyatı günümüzde ortalama bir apartman yapısı için 100 bin TL’yi aşmaktadır. Bu yönü ile 2024 karot testi fiyatları pek çok apartmanın bütçesini aşabilir. Aynı zamanda belirttiğimiz üzere pek çok karot numunesinin alımı ile yapıda işlem gerektirmektedir. Karot numunelerinin alımı için dairelerin içlerine girilmesi ve pek çok iznin alınması da ayrıca gerekecektir.

Bu yönü ile değerlendirildiğinde ilk soru “neden test yaptırmak istiyorum?” olmalıdır. Eğer binanızın durumu hakkında genel olarak bilgi sahibi olmak ve içinde bulunduğunuz yapının depreme karşı sağlamlığını öğrenmek istiyorsanız Performans Analizine girmeden önce yapısal hızlı tarama testleri ile başlamanız önerilmektedir. Özellikle bu yönde hazırlamış olduğumuz İnşaat Doktoru Bina Güvenliği Testi ile yapınızı test edebilir ve yapınızın zemin durumu, deprem durumunda olası yıkım ihtimali, bina sağlık puanı gibi pek çok konuda detaylı bilgi sahibi olabilirsiniz.

Eğer yapınız hızlı tarama testleri sonucunda riskli çıktı ise ve bunun sonucunda güçlendirme ya da kentsel dönüşüm kapsamında bir gereklilik doğdu ise Performans Analizi testinin yapılması tarafımızca önerilmektedir.

 

İnşaat Doktoru Bina Güvenliği Testi Nasıl İşliyor?

İnşaat Doktoru Bina Güvenliği testi 20 dakikada binanızı 17 ayrı parametreye göre değerlendirip size binanızla ilgili 15 sayfalık detaylı bir rapor sunuyor.

Deprem Testine girdiğinizde öncelikle sizden adres bilginizi haritada girmeniz beklenmektedir. Girdiğiniz adres bilgisinden yola çıkarak sistem arkaplanda binanıza ait zemin etüdü verilerini, zemin sıvılaşma değerlerini otomatik olarak çekmekte ve sizinle ücretsiz olarak paylaşmaktadır. Test içeriğinde tarafınıza yöneltilen soruları nasıl cevaplayacağınız ise soruların içeriğinde bulunan video anlatımlar ve yazılı bilgiler ile size sunulmaktadır. Bu sayede öğrenerek anlamaya yönelik bir analiz ve test süreci tasarlanmıştır.

Testi tamamladıktan sonra binanızla ilgili bina tespit raporunuzu indirebilirsiniz. Bunun yanı sıra alanında uzman İnşaat Mühendisi ekibimiz ile iletişime geçerek daha ileri testler veya binanızla ilgili özel durumlar hakkında Uzman Görüşü paketimizi alabilirsiniz.

Riskli Bina Tespiti ve Bina Deprem Güvenlik Analizleri Hakkında Önerilerimiz

Belirttiğimiz üzere bina güvenliği analizleri pek çok aşamadan ve farklı detaylardan oluşmaktadır. Bunların belirli bir sıra ile uygulanması hem bilgi edinimi açısından hem de maliyet ve yapı sağlığı açısından önem arz edecektir. Biz bu yönde akademik ve uygulama tecrübemizden yola çıkarak oluşturduğumuz, içeriği makale ve tezlerimizle kanıtlanmış olan İnşaat Doktoru Bina Güvenliği testimizi mutlaka tavsiye ediyoruz. Testimize https://insaatdoktoru.com adresimizden 20dk’de çözebilir ve binanızı analiz edebilirsiniz. Sorularınız olması durumunda sitemizden tarafımızla iletişime geçebilirsiniz. Binanızın beklenen Büyük İstanbul Depremi’ne yönelik durumunu tespit etmek ve detaylı rapor üzerinden bilgi edinmek için şimdi platformumuzu ziyaret edin.