Konut Fiyatlarındaki Artışın Global Sebepleri
Dünyada somut varlıklara yatırımlar enflasyonun yüksek olduğu her dönemde artmıştır. Bu nedenle böyle dönemlerde en geçerli yatırım araçları olan konut ve altının değeri dünya genelinde yükselir. Bunun sebebi de emek ve materyale dayalı fiziki ürünler olmalarıdır. Burada katma değer dediğim konu muhtemel temel kaynak paylaşımı ve kıtlığı sonucu ortaya çıkabilecek kriz durumunda en temel ihtiyaçlara yönelik değer sunan fiziki ürünlerdir. Bunlardan biri de ihtiyaç kadar üretildiğinde barınma ihtiyacına çözüm üreten konuttur. En son google'ın yaptığı 1 milyar usd'lik Londra'da ofis binası alımı bunu kanıtlar niteliktedir (https://www.nytimes.com/2022/01/11/business/google-london-office.html). Alper Kutlu Konut Fiyatları Dünya Genelinde Neden Artıyor?
Para kavramı dünya genelinde sanal bir hal aldı. Özellikle ABD'de pandemi döneminde şirket değerlemelerinin roket hızında yükselmesi, insanların şirket hisselerine deli gibi para yatırması piyasadaki nakdin belirli bir kesimin elinde toplanmasına sebep oldu. Bu kesim bu paraları kripto piyasalarında değerlendirerek kendilerinden hisse almayanları dolandırdı ve şirketlerinin değerlerini daha da arttırdı. Bir yandan uzay araştırmaları yaptıklarını söylediler, bir yandan WEB 3 modasını yaratıp gelecek bizim elimizde neyiniz varsa bize yatırın imajı yarattılar ama diğer yandan da herkesi dolandırdılar. Şimdi metaverse ve WEB 3 üzerinden VC'lerin yürüttüğü kampanyalar (Marc Andreessen gibi VC'ler) muslukların ağzını ele geçirmelerini sağladı.
Aslında dünyada materyal olarak karşılığı olmayan sanal nakit birikimi bu sermayedarların elinde toplandı. En son ABD'de Elon Musk ve Jeff Bezos vergi vermiyor diye demokratlar ayaklandı. Musk kendini temize çekmek için Tesla hisselerinin %5 kadarını satıp 11 milyar dolar bunun vergisini ödedi. Açıklamasında ise "başımı daha da ütülemeyin, alın verginizi defolup gidin, hükümetler hiçbir işe yaramayan kurumlardır" dedi. Millet ona o kadar inanmıştı ki "Elon Musk parayı devletten daha iyi değerlendirir" diyen çok büyük bir kitle oldu.
Özetlersek pandemi çok büyük bir eşitsizlik yarattı. Dengeler adeta iki sene içinde kaydı. Büyükler çok daha büyüdü ve şu anda karşılığı olmayan bir paranın sahibi durumundalar. Önümüzdeki dönemde Çin'in hızlı yükselişiyle birlikte ABD'de yaşanabilecek 2000 benzeri bir dot-com krizi ortalığı kasıp kavuracak ve bu sanal paranın yok olmasına sebep olacaktır. Bu dönemde kripto varlıklarda da çok ciddi çakılmalar söz konusu olabilir. SP500 ve NASDAQ'la ilgili her yıl yazılan senaryolar artık hikaye gibi gelse de günün birinde elbette kaçınılmazdır.
Emek kavramının hiçe sayıldığı bir 10 yıl geçiriyoruz. Dikkat ederseniz bizim bile inanılmaz değerlemelere ulaşan oyun şirketlerimiz var. Bu şirketlerin pek çoğu dünya ve insanlık için herhangi bir katma değeri olmayan ürünler üretiyor. Bir yandan da Metaverse ve NFT gibi sanal ürünlere inanılmaz paralar akıyor.
Değerlendirmelerimi özetlersem önümüzdeki muhtemel bir dönemde üretim mecburi olarak tekrar değer kazanacak, emek ile ortaya koyulan somut varlıklar daha da değerlenecektir.