Yapı Bilgi Modellemesi (BIM) Nedir? Türkiye'de Yapı Bilgi Modellemesinin Mevcut Durumu

Yapı Bilgi Modellemesi aslen bir yazılım veya program değildir. Tamamen bir organizasyon ve proje yönetim işidir. Organizasyondan kastım; çizimi yapılan modelin sahada uygulanabilirliği için oluşturulan kurgudur. Modeli 3D olarak çizmek ve oluşturmak aslen çoğu firma ve tasarımcının yapabileceği bir iştir. Ancak çizilmiş olan model üzerinden sahadaki işlerin yürütülmesi ve denetimi ile birlikte modelin güncellenmesi asıl önemli konudur. Bu açıdan inşaat sektöründe özellikle saha ve planlama tecrübesi Yapı Bilgi Modellemesi açısından büyük öneme sahiptir.

 

Dünyada Yapı Bilgi Modellemesinin Mevcut Durumu

BIM kullanımı dünyada hızlı bir artış göstermektedir. McGraw-Hill Construction (2014) tarafından yapılan araşırmada Fransa, Almanya ve İngiltere’de; BIM’i kullanan firmalardan %12’sinin altı yıl ve daha fazla süre BIM tecrübesine sahip olduğu tespit edilmiştir. Benzer süredeki tecrübeye sahip olanların oranı ABD ve Kanada’da %36’dır. Dünyadaki çeşitli ülkelere ait firmaların BIM uygulama seviyeleri ölçülmüş ve dört ayrı seviyede incelenmiştir:

Düşük: Firmanın BIM kullanımı %15’ten az

Orta: Firmanın BIM kullanımı %15-%30 arasında

Yüksek: Firmanın BIM kullanımı %31-60 arasında

Çok Yüksek: Firmanın BIM kullanımı %60’dan fazla

Şekilde bu oranlar ülke bazında belirtilmiştir. Bu kapsamda projelerinde BIM kullanımı en yüksek firmalar Amerika ve Fransa’da %31 ve %39 oranları ile yer almaktadır.

Ülkelerin Yapı Bilgi Modellemesi Uygulama Seviyeleri (Ozorhon,2018)

 

ABD, İngiltere, İsveç, Hollanda gibi gelişmiş ülkelerdeki inşaat sektörlerinin mimari tasarım, mühendislik, inşaat ve bina yönetimi gibi konularda teknolojik inovasyon temelinde bir organizasyonel değişim eğilimi içerisinde oldukları literatürdeki tüm çalışmalarda açık şekilde görülmektedir. Bu değişim bu ülkelerde bulunan firmaların küresel rekabet gücünü belirgin bir şekilde artırmakta ve inşaat sektöründeki teknolojik paradigmaları temelden dönüştürmektedir. Bu konudaki yoğun atıf alan çalışmalar ise teknolojik kabiliyetler, iş modelleri, disiplinlerarası entegrasyon ve BIM adaptasyon yaklaşımları arasındaki ilişki ve dinamiklerin altını çizmektedir.

BIM ile ilgili dünya ülkelerinde yapılan çalışmaların geneli BIM benimsenme seviyesini gözlemlemeye yöneliktir. RICS (2014) ‘in yayınladığı raporda dünyanın çeşitli ülkelerinden firmaların BIM kullanım oranlarına ait bilgiler verilmiştir. Bu kaynaktan yola çıkarak oluşturulan aşağıdaki şekildeki şablonda BIM’in benimsenme oranının en yüksek olduğu ülke başta %71 ile Amerika devamında ise %54 ile İngiltere olarak geçmektedir.

Yapı Bilgi Modellemesi Benimsenme Oranları (Ozorhon, 2018)

BIM’in benimsenmesinde ABD en önde gelen ülkelerdendir. ABD’de BIM’in resmi kuruluşlardan üniversitelere kadar uygulanması ve benimsenmesinden dolayı olgunluk düzeyi yüksek olarak sınıflandırılmaktadır. Avrupa’da ise İngiltere hükümetinin BIM'e olan erken ve güçlü taahhüdü, İngiltere'yi BIM'in benimsenmesinde dünya lideri yapmaktadır. Asya kıtasına bakıldığında çeşitli ulusal BIM e-başvuru prensipleri, Singapur’da sektördeki genel BIM’in benimsenmesine altyapı yaratmakta ve katkı sağlamaktadır. Japonya ise kendi BIM standartlarını oluşturmaktadır; oluşturdukları standartları hem yerel ihtiyacı karşılayacak hem de küresel olarak fayda sağlayacak bir biçimde kurgulamaktadırlar. Ancak, araştırma kapsamında Asya kıtası içerisinde incelenen bir başka ülke olan Tayvan'da hiçbir ulusal BIM kabul hedefi yoktur. BIM’in dünya ülkelerinde yaygın kullanıma başlamasını sağlayan faktörleri öğrenmek için BIM’in bu ülkelerdeki kullanım alanlarını incelemek gerekmektedir.

 

Dünyada Yapı Bilgi Modellemesinin Kullanım Alanları

Amerika’da yüklenici ve tasarımcı firmalarda %64’lük oran ile görselleştirme ve devamında %60’lık payı ile tasarımsal konular ön plandadır. Projenin içeriğine bağlı olarak işletme yönetimi, çevre analizi konuları ise kullanımda yer alan diğer konulardır. Bu kullanım alanlarının dağılımı aşağıdaki şekilde sunulmuştur.

Yapı Bilgi Modellemesi Kullanım Alanları (Becerik-Gerber ve Rice, 2010)

 

Türk İnşaat Sektöründe Yapı Bilgi Modellemesi

BIMgenius’un hazırladığı Türkiye BIM Raporu (2018) BIM’in Türkiye’de benimsenmesi ve kullanımı hakkında detaylı bir içerik sunmaktadır. Yaptıkları araştırma kapsamında Türkiye’de projelerinde BIM kullandığını söyleyenlerin oranı %54,26 çıkmıştır. Araştırmada çıkan Yapı Bilgi Modellemesi kullanım oranları aşağıdaki şekilde sunulmuştur

Yapı Bilgi Modellemesi Kullanım Oranları (BIMGenius, 2018)

BIMgenius (2018)’un yapmış olduğu anket çalışması kapsamında Türkiye’deki firmalara ait BIM olgunluk seviyeleri de gözlemlenmiştir. Bu kapsamda projelerinde BIM uygulandığını söyleyenlerin oranı yaklaşık %60’lara varmaktadır. BIM olgunluk seviyeleri anketinin sonuçları aşağıdaki şekilde sunulmuştur.

Yapı Bilgi Modellemesi Olgunluk Seviyeleri (BIMGenius, 2018)

BIMgenius (2018)’un yapmış olduğu çalışmada Türkiye’de BIM kullanım oranları dünyadaki gelişmiş ülkelere göre yüksek görünmektedir (McGraw-Hill Construction, 2014). Ancak BIMgenius (2018)’un araştırmasında aşağıdaki şekilde sunulan araştırmadaki katılımcıların sektörel dağılımı incelendiğinde konut sektöründen katılımın son derece sınırlı kaldığı (%2,84) belirtilmiştir.

Türkiye Yapı Bilgi Modellemesi Raporu katılımcıların sektörel dağılımı (BIMGenius, 2018)

Buildecon‘un hazırladığı Türkiye İnşaat Sektörü Raporu’nda (2012)  Türkiye’de inşaat sektörü yatırımlarının %60’a varan kısmını konut sektörünün oluşturduğu belirtilmiştir. Araştırmadaki dağılım aşağıdaki şekilde sunulmuştur.

Türkiye'de inşaat sektörü yatırımların dağılımı (Buildecon, 2012)

BIMgenius (2018) çalışmasındaki katılımcı profiline bakıldığında konut sektörü özelinde gözlenen genel olarak teknolojik yeniliklere, özel olarak BIM temelli tasarım ve imalat yöntemlerinin kullanıma olan ilgisizliğin anket çalışmasına da yansıdığı anlaşılmaktadır. Yapılan araştırma incelendiğinde Türkiye’de BIM kullanım ve benimsenme oranlarının özellikle konut sektöründe son derece az olduğu tespit edilmiştir.